Ανθρωποι στο χωρο της τεχνης και τους θεαματος: Οι νεες προκλησεις και η αναγκαιοτητα υπερβασης τους

Αδιαμφισβήτητα, η τέχνη «περικλείει», εμπλουτίζει κι ομορφαίνει τις ζωές όλων μας,

συνιστώντας ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Μιας και η πανδημία του

κορωνοϊού έχει ασκήσει τεράστια και ριζική επίδραση σε πολυάριθμες εκφάνσεις της

πραγματικότητάς μας, δεν θα μπορούσε παρά να πλήξει και τον τομέα της τέχνης, σε

μείζονα βαθμό. Οι δυσκολίες που καλούνται να διαχειριστούν οι άνθρωποι της τέχνης κι η επιτακτική ανάγκη υπέρβασής τους συνιστούν το θέμα που έθιξε το Epirus Youth NeTalk #6, που μεταδόθηκε ζωντανά στις 16 Μαΐου 2020.

Η δική μας Έλενα Γκαραμέτση υπήρξε συντονίστρια της εκπομπής, ενώ τους καλεσμένους αποτέλεσαν ο Γιάννης Ρούσσος, stand-up comedian, ο Χρήστος Κοντογιώργης, ηθοποιός και εκπρόσωπος του κινήματος “Support Art Workers”, ο Θωμάς Νάστος, ηχολήπτης, καθώς κι ο Απόστολος Βαγγελάκης, εκπαιδευτικός και μουσικός.

Ξεκινώντας, ερωτώμενοι για το πώς βίωσαν οι ίδιοι την κατάσταση εγκλεισμού, τόσο σε

προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, δήλωσαν πως επρόκειτο για μια περίοδο

δύσκολη, τόσο οικονομικά, με έκδηλο βιοποριστικό ζήτημα, όσο και ψυχολογικά. «Κοινό

παρονομαστή» του πώς αντιμετώπισαν την καραντίνα , αποτελεί η διάχυτη αβεβαιότητα κι «ανασφάλεια του αύριο», αλλά και η επάρκεια ποιοτικού ελεύθερου χρόνου για επαναπροσδιορισμό, εσωτερική αναζήτηση και διαφυγή από τη, συχνά, πιεστική ρουτίνα. Ωστόσο, η αδράνεια της καραντίνας ήταν, κατά κύριο λόγο, «επιφανειακή», καθώς δεν είχε αντίκτυπο στο καλλιτεχνικό τους «είναι», αφήνοντας αλώβητη την έμπνευση και δημιουργικότητά τους. Παρά το μουντό κλίμα των ημερών, δεν άφησαν πίσω την αισιοδοξία και τα όνειρά τους, ενώ η τέχνη τους διατήρησε δυναμικούς, παραγωγικούς και ενεργούς.

Το μέλλον της επερχόμενης θερινής καλλιτεχνικής σεζόν «έλαβε τη σκυτάλη» ως επόμενο θέμα της ενδιαφέρουσας συζήτησης. Παρά τους θετικούς οιωνούς για μία κατάμεστη από καλλιτεχνικά δρώμενα καλοκαιρινή σεζόν, ως το Φεβρουάριο, σύντομα, όλα «πάγωσαν» λόγω της κρίσης της υγείας που κλυδώνισε τα πάντα. Το καλοκαίρι, με τα τωρινά δεδομένα, προβλέπεται δυσοίωνο, ενώ φόβος εκφράζεται και για μια ανάλογα ρευστή κατάσταση τον ερχόμενο χειμώνα. Ο Χρήστος, ως ηθοποιός, μοιράστηκε τον προβληματισμό του για τις συνέπειες των αυστηρών μέτρων τήρησης αποστάσεων και κάλυψης περιορισμένου αριθμού θέσεων από το κοινό, καθώς και για το «προβληματικό» κι «αντικαλλιτεχνικό», όπως το χαρακτήρισε, πρωτόκολλο που προορίζεται για τις πρόβες του θιάσου, καθώς πρόκειται για «τέχνη επαφής». Τόσο ο Γιάννης, κωμικός ηθοποιός, όσο κι ο Χρήστος, επεσήμαναν πως η μαζικότητα κι η αλληλεπίδραση με τον κόσμο αποτελούν συστατικά της επιτυχίας μιας παράστασης, σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, που αν εκλείψουν λόγω κορωνοϊού, αλλοτριώνουν τα χαρακτήρα μιας παράστασης.

Συνεχίζοντας, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τη συζήτηση η αναφορά στη ζωντανή αναμετάδοση παραστάσεων και δρώμενων, που έλαβε χώρα κατά την περίοδο της καραντίνας. Θεατρικά έργα, συναυλίες και πλήθος άλλων, μας «κρατούσαν συντροφιά», μέσω live- streaming. Πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, οι καλεσμένοι τοποθετήθηκαν, τονίζοντας πως δε νοείται παραστασιακή τέχνη χωρίς επαφή, δίχως άμεση απεύθυνση. Μια οθόνη «στερεί» τη δυνατότητα μετάδοσης συναισθημάτων στο βαθμό που το κατορθώνει μια δια ζώσης παρακολούθηση παράστασης. Μάλιστα, ειπώθηκε πως δεν διατίθεται η υποδομή και οργάνωση που απαιτεί μια ορθή ζωντανή αναμετάδοση στο διανυόμενο διάστημα. Επίσης, τέθηκε σε διάλογο, σε σύνδεση με τα ανωτέρω, κι η πειρατεία, εν μέσω της οποίας, πολλές φορές καθίστανται «προσβάσιμες» στο κοινό παραστάσεις. Τα επαγγέλματα του χώρου της τέχνης είναι ευάλωτα σε φαινόμενα πειρατείας και η πρόνοια μετρίασης των αρνητικών παρενεργειών της, όπως για παράδειγμα, με την εξασφάλιση της πληρωμής όλων των συντελεστών καλλιτεχνικών προϊόντων που διατίθενται μέσω αυτής, θα συντελούσε στη «θωράκιση» της τέχνης έναντι στην πειρατεία.

Ακόμα, δεν παραλείφθηκε ερώτηση περί του εποχιακού επιδόματος που μερίμνησε το

κράτος να προσφέρει σε δικαιούχους, μεταξύ των οποίων, μια μικρή μερίδα εκπροσώπων του καλλιτεχνικού «γίγνεσθαι», προς κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών, την οποία στερείται πλήθος πολιτών, εξαιτίας της ανεργίας που επέφερε, ως αναπόδραστη συνέπεια, η πανδημία. Οι καλεσμένοι έκαναν λόγο για ένα επίδομα που δεν καλύπτει μεγάλο εύρος πολιτών και δη καλλιτεχνών, με προϋποθέσεις και κριτήρια που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. «Η καραντίνα έφερε στην επιφάνεια παθογένειες, όπως η κρατική αντιμετώπιση απέναντι σε ανθρώπους που εργάζονται στον πολιτισμό.» Συχνά, οι καλλιτέχνες δεν αναγνωρίζονται ως επαγγελματίες, με δικαιώματα, αλλά, η κοινή γνώμη, συχνά, λόγω έλλειψης καλλιτεχνικής παιδείας, τους αντιμετωπίζει ως «χομπίστες», υποτιμώντας τον κόπο του επαγγέλματος που ασκούν. Γι’ αυτό, ίσως θα ήταν χρήσιμο να ληφθεί παράδειγμα από τις χώρες του εξωτερικού ως προς το θέμα διαχείρισης της επιρροής της πανδημίας στον καλλιτεχνικό χώρο κι όχι μόνο.

Επιπρόσθετα, η τέχνη και η αντιμετώπιση των καλλιτεχνών από το κράτος δεν αποτελούν φλέγοντα ζητήματα σήμερα, αλλά και πιο διαχρονικά. Έτσι , στα πλαίσια της εκπομπής, ειπώθηκε πως είναι σημαντικό να καλυφθούν ελλείψεις του παρελθόντος , να διασαφηνιστεί η χαοτική κατάσταση στο καλλιτεχνικό προσκήνιο και να κατοχυρωθεί ένα νομικό πλαίσιο, που να αναγνωρίζει και προστατεύει τα δικαιώματα των καλλιτεχνών ως επαγγελματίες. Στην κατεύθυνση αυτή, θα συνέδραμαν το «μητρώο καλλιτεχνών», δηλαδή η επίσημη καταγραφή και σωστή κατηγοριοποίηση των καλλιτεχνών από την Πολιτεία, καθώς και κινήματα, με πρόσφατο παράδειγμα το “Support Art Workers”. Πρόκειται για πρωτοβουλία που ξεκίνησε ως πηγαία ανάγκη μιας ομάδας 25-30 ατόμων στο Facebook, απαριθμώντας σήμερα 22.500 μέλη - «καταπιεσμένες φωνές» καλλιτεχνών, που αφουγκράστηκαν η μια την άλλη, «ενώθηκαν», ήρθαν σε αδιέξοδο, λόγω των τρεχουσών εξελίξεων και εκφράζουν τα προβλήματα που απασχολούν τον καλλιτεχνικό χώρο. Δίχως να υποκαθιστούν τα καλλιτεχνικά σωματεία, αλλά λειτουργώντας παράλληλα με αυτά, αποσκοπούν στη γνωστοποίηση στο ευρύ κοινό των χρόνιων αιτημάτων τους και στην άσκηση πιέσεων για την ικανοποίησή τους, μέσα από δράσεις που συγκινούν, εκπέμποντας ηχηρό μήνυμα της αλληλεγγύης. Επιδιώκουν, έτσι, να θέσουν τις βάσεις για μια πιο υγιή «μετά την καραντίνα» εποχή στον καλλιτεχνικό στίβο.

Συνοψίζοντας, είναι κοινός τόπος πως ο χώρος του πολιτισμού χαρακτηρίζεται από

επαγγελματική ποικιλομορφία. Θα ήταν γόνιμο, λοιπόν, να εξειδικευτούν, αλλά και να

διαλευκανθούν κι εφαρμοστούν λύσεις, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε

κλάδου ξεχωριστά, για τη διαχείριση κρίσεων, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, κι όχι

μόνο.

Σημειώνεται κλείνοντας πως, στο εξής, οι εκπομπές NeTalks που αγκαλιάστηκαν θερμά, θα ανεβαίνουν μαγνητοσκοπημένες, στο κανάλι μας στο YouTube. Ευχαριστούμε θερμά τη συντονίστρια και τους καλεσμένους μας για την εξαιρετική τους παρουσία και τα σημαντικά θέματα που έθιξαν. Εκφράζουμε τη χαρά μας που σας κρατούσαμε συντροφιά «ζωντανά» μέσα από τα NeTalks και την ευγνωμοσύνη μας για το ενδιαφέρον που εκδηλώσατε. Μείνετε συντονισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το κανάλι μας στο YouTube, που σύντομα θα είναι κοντά σας με περιεχόμενο, μα πάνω από

όλα, μην ξεχνάτε να μένετε ασφαλείς!