Αναζητώντας προοπτική στην επιστήμη στην εποχή του κορωνοϊού

Το Σάββατο, 2 Μαΐου 2020, το Δίκτυο Νέων Ηπείρου πραγματοποίησε το Epirus Youth NeTalk #4, αυτή τη φορά με συντονιστή το Γεώργιο Αναστασιάδη και εκλεκτό καλεσμένο τον Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Στέφανο Τραχανά, τον οποίο ήταν μεγάλη μας τιμή να φιλοξενήσουμε στη διαδικτυακή μας εκπομπή. Μαζί του, επιχειρήσαμε να αναζητήσουμε προοπτική, καθώς και να προσεγγίσουμε το Ελληνικό Πανεπιστήμιο, αλλά και θέματα επιστήμης.Εξετάζοντας τα δεδομένα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπό το πρίσμα του αντίκτυπου, που έχει σε αυτή, η πανδημία του νέου κορωνοϊού, ο κ. Τραχανάς χαρακτήρισε ως θετική παρενέργεια τη γρήγορη ανταπόκριση του, σε πολλές περιπτώσεις, ελάχιστα εξοικειωμένου διδακτικού προσωπικού, στα δεδομένα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Επεσήμανε, μάλιστα, πως η διαδικασία της τηλεκπαίδευσης άφησε ως σημαντικό κατάλοιπο για τη ψυχολογία όλων, την εξωτερίκευση μιας πλευράς του εαυτού των Ελλήνων, που είναι ικανή για το καλύτερο.

Στα πλαίσια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ο Διδάκτωρ έκανε λόγο για την Πλατφόρμα Μάθησης του Κέντρου Διαδικτυακών Μαθημάτων «Mathesis» των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, εγχείρημα που μετρά πέντε έτη «ζωής» κι υπάγεται στο ευρύ φάσμα των Massive Open Online CourseS, τα οποία έχουν κατορθώσει επαναστατική αλλαγή στη μάθηση, συγκρίσιμη με αυτήν της τυπογραφίας. Σημείωσε πως η εν λόγω πλατφόρμα παρέχει εξαιρετική ποιότητα διδασκαλίας και διδακτικού προσωπικού, υψηλή τεχνολογική στάθμη, forum κοινότητας ανθρώπων, με στόχο τη γόνιμη ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς και τη δυνατότητα επιλογής μαθημάτων που ανταποκρίνονται σε ποικίλα ενδιαφέροντα, γεφυρώνοντας γεωγραφικά, ταξικά ή άλλου τύπου, χάσματα. «Η εξίσωση των ευκαιριών στην εκπαίδευση είναι από τους ευγενέστερους στόχους που πρέπει να θέτει μια δημοκρατική κοινωνία στον εαυτό της», δήλωσε. Ο πηγαίος διάλογος γρήγορα μεταφέρθηκε στο φλέγον ζήτημα των ελληνικών πανεπιστημίων. Ο ομιλητής πρότεινε ως ριζικές μεταρρυθμίσεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση την αξιολόγηση και την αξιοκρατία, υπογραμμίζοντας πως υπάρχει η ανάγκη να δοθεί κίνητρο για ποιότητα κι αριστεία, με επιμονή στην εξάλειψη της μετριότητας, την εξειδίκευση των αξιολογήσεων και την αποφυγή των σαρωτικών κρίσεων, μια και τα ελληνικά πανεπιστήμια καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα και δεν είναι όλα ίδια. Πολλά εξ αυτών, μάλιστα, ειπώθηκε πως δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα, συγκριτικά ακόμα και με την πλειοψηφία Τμημάτων Πανεπιστημίων του εξωτερικού. Εντούτοις, παρά ένα υπαρκτό υποσύνολο Ελλήνων που αποπνέουν αισιοδοξία με τη δίψα τους για μάθηση, παραπέμποντας στο πρότυπο των τολμηρών φιλοπερίεργων προγόνων μας, που δεν εφησύχαζαν και πίστευαν σε μια φύση νομοκρατική, όσο κι αν η χαοτική της εικόνα προϊδέαζε για το αντίθετο, το μέλλον των επιστημόνων στην Ελλάδα φαντάζει δυσοίωνο. Η χώρα μας χάνει ανθρώπους που επιλέγουν να σταδιοδρομήσουν στο εξωτερικό, κατά τα πιο γόνιμα χρόνια της ζωής τους.

Επιπρόσθετα, η συζήτηση δεν άργησε να λάβει «αβίαστα» μια πιο επιστημονική «χροιά» και διάσταση. Ο καλεσμένος μας, ερωτώμενος σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας του Σύμπαντος και της ύλης, σύμφωνα με τις Σύγχρονες Θεωρίες, κατέφυγε στην Κοσμολογία, προσομοιάζοντας την επανάσταση σε αυτή, κατά τον περασμένο αιώνα, με την ανακάλυψη της Κβαντομηχανικής και της Θεωρίας της Σχετικότητας. Εξήγησε πως ο άνθρωπος , με το μεταφυσικό αίσθημα που τον διακατέχει, ανέκαθεν επιθυμούσε να κατανοήσει τις «αφετηρίες» του. Ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματά του, κατά τα τελευταία 20-30 χρόνια, αποτελεί η απάντηση με τρόπο εμπειρικά ελέγξιμο για το ποια είναι η ιστορία του Σύμπαντος, με καταπληκτική λεπτομέρεια μέχρι σήμερα, με τη θεώρηση πως υφίσταται μια αρχική πηγή ενέργειας, η οποία δεν μπορούσε παρά να είναι παρούσα. «Οι Νόμοι της φύσης είναι έτσι, που ξεκινώντας από την αρχέγονη, άμορφη ύλη οδήγησαν στο ανθρώπινο είδος, το οποίο, είναι ικανό να στοχάζεται πάνω στους Νόμους της Φύσης και να ανασυνθέτει την ιστορία του Σύμπαντος[…] Κομμάτια του εαυτού μας φτιάχτηκαν από τα πρώτα άστρα.», εξέφρασε ο κ.Τραχανάς εξάπτοντας το ενδιαφέρον.

Εξίσου ενδιαφέροντα είναι όσα ειπώθηκαν σχετικά με τη θέση της Κβαντικής Φυσικής στην καθημερινότητα. Ο συνεντευξιαζόμενος ανέλυσε πως τεχνολογίες που αξιοποιούνται καθημερινά, καθώς και εφαρμογές διάφορων επιστημονικών κλάδων έχουν τις «ρίζες» τους στην Κβαντομηχανική. Όσο κι αν παρατηρούνται «παράδοξα» και δυσνόητα φαινόμενα στον μικρόκοσμο, κι όχι στον μακρόκοσμο, η θέση της επιστήμης είναι καίριας σημασίας στη ζωή μας. Γι’ αυτό, είναι μεγάλης βαρύτητας η εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης με τρόπο ποιοτικό κι εύληπτο, τέτοιον, ώστε να ενσταλάζει στους πολίτες πνεύμα ορθολογισμού και να συνδράμει στην προάσπισή τους από την παραπληροφόρηση και τις ψευδοεπιστήμες. Σύμφωνα με τον κ. Τραχανά, κοινωνίες που θέλουν να είναι «παρούσες» στο μέλλον, οφείλουν να έχουν εκπαίδευση υψηλής ποιότητας σε Φυσική και Τεχνολογία. Κλείνοντας την εποικοδομητική συζήτηση, ο κ.Τραχανάς έδωσε τις δικές του συμβουλές ζωής σε νέους επιστήμονες. Συνέστησε την Κοσμολογία, τη Θεωρητική Φυσική και τους Κβαντικούς Υπολογιστές ως συναρπαστικά επιστημονικά πεδία, που προσφέρουν προοπτικές εξέλιξης, «χώρο» για έρευνα και σταδιοδρομία. Μέσα από αυτά, θα πραγματοποιηθεί η πανανθρώπινη προσπάθεια να καταλάβουμε και να αλλάξουμε τον κόσμο. Τέλος, προέτρεψε τους νέους με το «μικρόβιο» της επιστήμης, να αφεθούν στην περιέργειά τους, για να κάνουν μια δουλειά που δεν βαριούνται, να χαράζουν νέους δρόμους, δίχως να ακολουθούν την «πεπατημένη» και να ακολουθούν την «εσωτερική τους φωνή», γιατί «τη ζωή αξίζει να τη ζει κανείς, στοιχηματίζοντας στο δύσκολο και το συναρπαστικό», όπως συνόψισε εμφατικά. Στο σημείο αυτό, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας τόσο στον καλεσμένο μας-πρότυπο ζωής, με το αξιοσημείωτο ρητορικό του χάρισμα, καθώς και στο συντονιστή μας, με τις τόσο εύστοχες τοποθετήσεις κι ερωτήσεις του. Μείνετε συντονισμένοι για το επόμενο Σάββατο, 9 Μαΐου, με το επερχόμενο Epirus Youth NeTalk. Έως τότε, #μένουμεασφαλείς. Υ.Γ. Αν η πλατφόρμα on-line εκπαίδευσης σας κέντρισε το ενδιαφέρον, μπορείτε να δείτε περισσότερα εδώ: https://mathesis.cup.gr/